3 tips om je didactische werkvorm bewust te kiezen

De didactische werkvorm die je hanteert, bepaalt in hoge mate het aangezicht van je les. De werkvorm beïnvloedt wat er geleerd wordt, hoe (goed) het geleerd wordt en hoe gemotiveerd en betrokken de leerlingen zijn. De vorm waarin je je onderwijs organiseert, bepaalt daarnaast ook nog hoeveel leerlingen je in een les kunt bedienen en de mate van personalisering.
Het is belangrijk om de didactische werkvorm die je gebruikt weloverwogen te kiezen, en niet op de automatische piloot te doen wat je altijd doet. Juist het variëren in werkvormen zorgt ervoor dat de betrokkenheid hoog blijft. En daarnaast moet de werkvorm passen bij het lesdoel. Het maakt uit of je cognitieve (individuele) lesdoelen hebt, of bijvoorbeeld sociaal-emotionele lesdoelen.

Standaardwerk
Ooit kocht ik 'Het didaktische werkvormen boek' van Piet Hoogeveen en Jos Zwinkels. Het boek achter de voorgaande link is een nieuwere uitgave van het boek dat bij mij in de kast staat. Voor mij is dit boek een soort standaardwerk over didactische werkvormen. Het boek biedt achtergrondinformatie over het kiezen van werkvormen. Je kunt bijvoorbeeld werkvormen kiezen bij het (type) lesdoel, de fase van de les of de groeperingsvorm. Daarnaast geven zij aan dat het ook handig is om rekening te houden met de beschikbare middelen. Het maakt nogal uit of je alleen pen en papier tot je beschikking hebt, of ook een digitaal schoolbord met voor iedere leerling een tablet. (Dat laatste bespreken ze overigens niet in het boek, want die technologie bestond toen nog niet.)

Reisgids Digitaal Leermateriaal
Een mooie aanvulling op een boek over didactische werkvormen is het initiatief van Louis Hilgers. In november 2014 bracht hij in samenwerking met een aantal andere auteurs de Reisgids Digitaal Leermateriaal uit. Iedere basisschool in het Nederlands taalgebied heeft een exemplaar van het boek ontvangen. Bij het boek hoort een website. En op die website wordt de informatie up-to-date gehouden. Het doel van het initiatief is om leraren concrete handvatten te geven over het werken met digitaal leermateriaal. En daarbij horen dus ook suggesties voor werkvormen die je kunt hanteren. In hoofdstuk 10 van het boek zetten ze er een aantal op een rij. En op de website is een werkvormenplanner te vinden. Dat lijkt me een handige tool om eens doorheen te gaan als je een geschikte werkvorm zoekt voor een te geven les.

Werkvormen-apps
Een andere manier om tot de keuze van didactische werkvormen te komen, is het gebruiken van een app. Ik ken er twee.
De eerste is de Onderwijs Tiptool van Educatheek & Docenttalent voor iOS. Deze app is gratis en geeft werkvormen in zes verscchillende categorieën: spel, sfeer, beweging, thema, concentratie en samenwerken.
De tweede is de werkvormen-app van Onderwijs Maak Je Samen voor iOS en Android. Deze kost respectievelijk 1,99 euro of 1,59 euro. Ze werken met vier verschillende categorieën die verwijzen naar een fase in je les: oriënteren, verwerven/bestendigen, reflecteren/evalueren en kennismaken.

De volgende keer dat je op zoek gaat naar didactische werkvormen, weet je dus waar je ze kunt vinden.