zondag 26 mei 2024

Over tuinbonen, plaagbestrijding, bestuiving, nattigheid, biodiversiteit en oude ambachten

De tuinbonen naderden hun hoogtepunt deze week. Over die teelt is dit seizoen best al veel te vertellen. 

Hoewel we vorig jaar gewoon een mooi oogstje tuinbonen konden uitdelen, was ik niet zo tevreden over hoe die teelt verliep. Daarom was ik er dit seizoen op gebrand om het beter te doen. Ik had een streven om iets eerder tuinbonen te hebben en het moest idealiter ook wel iets meer oogst opleveren. 

Daarom hebben we begin februari de tuinbonen in potjes voorgezaaid. Dat was zo'n beetje het eerste dat we in de kas aan opkweek opstartten. Het verschil met vorig jaar was dat ik vorig jaar alles gewoon ter plekke (in het teeltbed) had gezaaid. En toen had ik allee maar een klein klusje voorgezaaid om op de plekken waar de plantjes niet opkwamen ze er tussen te kunnen zetten. Maar dit jaar deden we het anders. Bijna 900 plantjes hebben we voorgezaaid en toen ze eenmaal mooi opgekomen waren, hebben we ze uitgeplant in de bedden. Ik kwam voor één bedje nog plantjes te kort. En die hebben we toen alsnog direct gezaaid. 

En wat een geluk dat ik voor deze aanpak had gekozen. Want de tuinbonen die ik in dat ene bedje direct had gezaaid, daarvan heeft er géén één het gered. Te nat waardoor ze zijn gaan rotten, en te veel slakken die de dappere kiemplantjes die het wel redden de nek omdeden. Het is allemaal ten onder gegaan. Maar de plantjes die we hadden voorgezaaid, deden het des te beter. Met als resultaat dat ik nu vijf bedden met planten heb staan die mooie tuinbonen aan het vormen zijn.

Een bekend fenomeen bij tuinbonen zijn de luizen die op een gegeven moment de toppen gaan bevolken en daarna de hele plant kleverig en zwart maken. En op die luizen komen mieren af die ze vervolgens gaan beschermen tegen roofdieren. Want die mieren houden de luizen zoals wij mensen koeien houden. Ze zorgen voor ze en ze melken ze. De luizen scheiden een zoetige vloeistof af die de mieren lekker vinden. 

Maar de luizen trekken ook lieveheersbeestjes en andere rovers aan. Die lusten die luizen wel rauw. Ze hebben er de confrontatie met mieren voor over. En het mooie is, dat de lieveheersbeestjes zich nu snel aan het vermeerderen zijn. Ik heb al meerdere legsels van eitjes gezien. Clustertjes van gele speldenknopjes zie je dan op de blaadjes van de plant zitten. Over een tijdje komen de larven van de lieveheersbeestjes tevoorschijn en die eten nog meer luizen dan de volwassen dieren. Plaagbestrijding die de natuur zelf verzorgt in optima forma. Het is mijn hoop dat die lieveheersbeestjes straks dan een beetje in de buurt van de tuin blijven voor als zich in een ander gewas een plaag voor doet. Dan zijn de ordetroepen meteen aanwezig, zullen we maar zeggen.

En dan deed ik nog een andere observatie. Tussen de planten vliegen ook hommels rond. Voor de bestuiving van de bloemen zodat zich ook echt bonen kunnen gaan vormen. Maar er viel me iets op. Die hommel die ik volgde, ging de bloem niet in aan de voorkant. De bloemen zijn vrij langwerpig, als een soort witte trompetten. Die hommel zou ook helemaal niet in die 'trompet' passen. Daar is hij veel te groot voor. In plaats daarvan ging hij bovenop de bloem zitten en prikte een gaatje vlakbij het punt waar hij bij de nectar kon komen. Slim van die hommel.
Toen ik vervolgens op internet ging opzoeken hoe de bestuiving van de boon dan plaatsvindt, kwam ik erachter dat de bonen helemaal niet door insecten bestoven hoeven te worden. De planten zijn zelfbestuivend. Dat betekent dat het stuifmeel door beweging uit de ene bloem geklopt wordt, en in de andere bloem terecht komt. De grap is wel dat het onhandige landen van de hommel bovenop de bloem voor die beweging zorgt. Dus zo helpt de hommel de zelfbestuiving van de plant toch een handje. Leuk om te weten toch?

Deze week was het ook tijd om de tuinbonen te toppen. Je haalt dan de kop uit de plant. Deels om die zwarte luis zijn favoriete kostje te ontzeggen, en deels omdat de groei van de plant dan niet meer naar nieuwe bloemen en bladeren gaat, maar naar de ontwikkeling van de bonen aan de plant. Zodat we straks mooie grote tuinbonen kunnen oogsten.
 
Ik zei het al. Er is best veel te vertellen over één zo'n gewas. Never a dull moment in de tuin dus. En dan te bedenken dat we in totaal meer dan 70 gewassen doen... Mooi werk.

--

De leestips

Tip: zet één of meerdere bomen voor je huis die ervoor zorgen dat je huis afgeschermd wordt van de zon. Uit ervaring kan ik vertellen dat het verschil in binnen- en buitentemperatuur op heel hete dagen kan oplopen tot minstens 10 graden. En dat kost dan dus geen energie.

Alles heeft met alles te maken.

Bij De Groentemeester valt het gelukkig vooralsnog mee. Maar herkenbaar is dit verhaal wel. Als je de gevolgen van klimaatverandering wil bekijken, leer je een hoop van het meedelen in een zelfoogsttuin of csa.

Gelukkig zijn we voor het inzetten van herstel niet alleen afhankelijk van Haagse plannen. Want daar lijken we het niet van te moeten hebben. Ik ken veel initiatieven van particulieren, stichtingen en ondernemers die hier wel hun steentje aan willen bijdragen.

Laten we 2024 maar gewoon uitroepen tot het jaar van de slak, zou ik zeggen. Onder alles wat ik op til in de tuin, zitten deze vrienden.

Het is een slechte ontwikkeling dat in allerlei sectoren de bedrijvigheid in handen komt van enkele grote spelers. Ook hier zien we een verlies aan diversiteit. En dat betekent voor ieder systeem een verlies aan veerkracht. Feitelijk wordt er roofbouw gepleegd op de sectoren waarin dat gebeurt. Want het doel van de grote bedrijven is om er zoveel mogelijk geld uit te onttrekken.

Interessant programma die dag. Helaas kan ik niet in verband met de ecotuindagen van Velt waar we met onze zelfoogsttuin aan meedoen.

Dat wist ik niet.

Fijn dat er mensen zijn die de oude ambachten overeind houden. Industrialisatie en het streven naar efficiëntie hebben hun keerzijdes. En het is goed om je te realiseren dat er alternatieven zijn. Dit artikel gaat toevallig over graan en brood, maar het grotere verhaal hiervan gaat over de manier waarop we naar onze economie en ons menszijn kijken. Het is goed om je bewust te zijn van wat echt belangrijk is.

--

De kijktip

Handig overzicht. Ik zou het alleen geen trucs noemen. Eerder geeft het een soort overzicht van hoe het tussen mensen werkt. Hoe je invloed kunt uitoefenen op je sociale omgeving. Sommige van deze elementen worden gebruikt in de marketing en sommige zijn handig als je anderen wilt meenemen in een verandering. Ik kan me bovendien voorstellen dat het handig is om de werking van deze dingen te begrijpen als je kinderen moet opvoeden. Welke kende jij al?

zondag 19 mei 2024

Over planten-planten-planten, klimaatrisico's, AI, consuminderen, herenboeren en hoop

Planten, planten, planten. Dat is deze weken het devies. Het is 15 mei geweest: ijsheiligen. Dat betekent dat de kans op nachtvorst naar nul is gegaan. En daardoor kan nu ieder plantje dat we hebben opgekweekt buiten geplant worden. 

Dus deze week en de volgende week zijn we aan het planten, planten en planten. Op de foto hiernaast waren we bezig de spruitkool en de palmkool in de bedden aan het zetten. Die hebben best een flinke tijd nodig om te groeien, dus die planten we nu alvast voor een mooie oogst in het naseizoen. Verder plantten we ook alle kruiden, best al wat bloemen en wiedden we bij de wortelpeterselie. Ondertussen groeit het gras ook vrolijk door. Dus dat moest nodig gemaaid. En het nodige (voor)zaaiwerk moet ook gebeuren. Dus ja, we zitten in de periode van het jaar dat alles tegelijk komt.

Ondertussen hebben we de tweede oogstweek van het seizoen alweer achter de rug. En ik zie veel blije gezichten in de tuin. Spinazie, radijs, sla en verse knoflook staan nu bij veel mensen op het menu. 
De oogstgenoten die dat leuk vinden, hebben zich verzameld in de Groentemeester Recepten appgroep. Daarin worden met veel plezier recepten uitgewisseld met de groenten die in de oogst zitten. 

En man, man, man, wat komen daar lekkere dingen voorbij. Zo leuk dit werk!

--

De leestips

En ondertussen zitten we met een verkiezingsuitslag waarvan de grootste partij zegt dat klimaatmaatregelen onzin zijn. Hoe toekomstbestendig wil je het hebben?

Ook hier kunnen zelfoogsttuinen een rol spelen. Bij ons word je niet verleid met ongezonde keuzes. Je krijgt iedere week een lading gezonde groente en aan je lichaamsbeweging wordt ook gewerkt omdat je ze zelf mag komen oogsten. Als je er nou ook nog op de fiets naar toe komt, heb je voor jezelf een voedselomgeving gecreëerd waarin je automatisch gezonder wordt.

Hier kun je op tegen zijn. Maar het probleem wat er aan ten grondslag ligt, is onze enorme honger naar energie. Als we daar niets aan doen, blijven dit soort problemen bestaan.

Mijn gevoel zegt me dat dit niet de stappen in de goede richting zijn. Ik kan dat nog niet onderbouwen met goede argumenten, maar het beeld van een mens die denkt een soort god te kunnen worden, komt bij het lezen van dit bericht bij mij naar boven. AI is de zoveelste technologische ontwikkeling die al jaren met veel bombarie en hoge verwachtingen wordt aangekondigd. Maar de praktijk leert dat er met die ontwikkelingen ook altijd zware nadelen meekomen. En dat zal bij AI niet anders zijn. Het blijft spelen met vuur.

Ik dacht dat we er zo langzamerhand achter aan het komen waren dat oneindige groei niet goed is voor het voortbestaan van de wereld. Toch wordt hier verslag gedaan alsof groei het streven hoort te zijn. En de consumentenbestedingen die de groei veroorzaken illustreren dus ook weer goed hoe raar we er eigenlijk naar kijken. Kleding, schoenen en vliegvakanties. Precies de dingen waar mensen veel meer van kopen dan ze feitelijk nodig hebben. En dat moeten we dan positief vinden…

Wat experts te vertellen hebben, telt blijkbaar niet. 
Toch kwam ik ook een positief punt tegen. Ze willen vasthouden aan de klimaatdoelen. En als ze die niet dreigen te halen, moet het beleid aangepast worden. Zeggen ze. Nou, dan staat de deur nog op een kier voor verdergaande klimaatregelen. Laten we hopen dat ze er nog op tijd achter komen.

En nog maar eens beelden van de gevolgen van extreem weer. Dit keer vlakbij ons land.

Gelukkig zijn er ook genoeg van dit soort initiatieven die handelingsruimte geven aan mensen die het beste voor hebben met de wereld. Niet alleen het aantal Herenboerderijen is groeiende. Ook zelfoogsttuinen, voedselbossen en csa’s zaaien zich uit. Lang leve natuurlijke systemen.

Dit is ook leuk. Vlakbij huis organiseren de Duurzame Maassluizers een dag rondom biodiversiteit. 25 mei bij Weij.

Altijd goed om helder te hebben waarom je de dingen doet. En dan door te rekenen in hoeverre het haalbaar is. En dat heeft alles te maken met de context waar je in opereert. Voorlopig is het voor mijn zelfoogsttuin nog van belang dat de omzet doorgroeit. En na de investeringen van de eerste jaren moeten de kosten nog iets omlaag. En dan komt een duurzame ‘lifestyle-business’ in beeld.

Er gebeurt een hoop in voedselbosland. En dit zijn slechts de werkzaamheden van één onderzoeker. Hoopvol dat universiteiten, en zeker ook Wageningen, steeds meer studenten tellen die toekomst zien in voedselbossen.

--

De kijktip

Gelukkig zijn er mensen zoals hij. Dat geeft hoop dat mensen kunnen zorgen voor een positieve impact op de wereldwijde ecosystemen in plaats de vernietigende invloed die we nu hebben. Hij laat met zijn projecten zien dat het mogelijk is. Maar daarvoor moeten er nog wel wat heilige huisjes op hun kop worden gezet. Desalniettemin is hoop altijd fijn.

zondag 12 mei 2024

Over de eerste oogst, vliegen, vogels, aanschuiftafels en voedseltransitie

En toen ineens was het zover! De eerste oogst van het seizoen.

We vierden afgelopen zaterdag een mooi lentefeest bij Weij om de opening van de Weij Bar en de start van het seizoen bij De Groentemeester te markeren.

Het was de hele dag gezellig druk en ik moet zeggen dat ik ook weer erg blij was met al die oude en nieuwe bekenden op het land. 

We kijken terug op een mooie dag. Cadeautjes uit Bos liet de knutselaars en kunstenaars vogelhuisjes maken om de muur van het clubhuis te versieren. 
Je kon foto's laten maken door Nienke van Unienkfotografie en uiteraard was de Weij Bar open voor de nodige versnaperingen.

En zal ik je eens een geheimpje vertellen? Ze verkopen dit seizoen ook ijs! Echt biologische ijs. Met zo'n warme dag als vandaag is dat natuurlijk smullen.

Kom je ook een keer langs? Houd daarvoor de activiteitenkalender in de gaten. Komende zaterdag geef ik bijvoorbeeld een rondleiding door de tuin. Wees welkom.

--

De leestips

Gezonde bodem > gezonde gewassen > gezonde mensen. Gelukkig wordt hier steeds meer onderzoek naar gedaan.

Ik snap wel dat mensen wegen zoeken om in het verweer te komen. We hebben een wereld geschapen waarin we het maar normaal (moeten) vinden dat alles ronkt en bonkt. En dat is best het heroverwegen waard.

En de politiek vraagt zich ondertussen af hoe het komt dat men de politiek niet meer vertrouwt… Wat mij betreft komt dat dus door dit soort besluiten.

Er wordt hier met vogelnamen gestrooid. Ik moet eerlijk bekennen dat ik bij lang niet alle namen een beeld van de vogel heb. Maarja, ik ben dan ook geen vogelaar. De interesse erin snap ik echter wel. Hoe leuk is het als je weet wat de natuur je voorschotelt. En dat geldt niet alleen voor vogels.

Ook een goed idee. 

--

De kijktip

Hier kan toch niemand op tegen zijn. Ik zeg: laten we beginnen met de uitvoering van dit plan. Of eigenlijk zijn we al begonnen. Herenboerderijen, voedselbossen, csa’s en biologische boerenbedrijven timmeren al behoorlijk aan deze weg. En er is gelukkig ook steeds meer interesse vanuit onderzoeksgroepen uit Wageningen. 
Het geschetste toekomstbeeld is toch een echte win-win-win. Laat de traditionele landbouwlobby maar kletsen. 

zondag 5 mei 2024

Over openingsfeest, vliegen, klimaatverandering, transitie en regeneratie.

Vorig jaar startte ik de zelfoogsttuin. En bij de ingang zette ik een schoolbord waar ik iedere week de oogst op noteerde. Dat schoolbord had ik gewoon op een plank geschroefd die ik tussen twee palen had bevestigd. Dat was heel functioneel, maar dat kon natuurlijk mooier.

Op andere tuinen had ik kraampjes gezien waar ook de voorgeoogste groenten in bakken gezet konden worden. Geïnspireerd op die kraampjes, maakte vrijwilliger Kees een ontwerpje voor ons eigen stalletje. En daar kon dan gelijk het schoolbord in opgehangen worden. 
Met zoveel mogelijk hergebruikte materialen, maakte Kees er een mooi bouwwerk van. Zie hiernaast het resultaat. Ik ben er dankbaar voor dat vrijwilligers als Kees zich zo betrokken voelen bij de tuin.

Het kraampje staat er trouwens mooi op tijd, want komende zaterdag vieren we ons openingsfeest bij Weij. De Groentemeester is dan natuurlijk ook open voor publiek. Ik geef om 10 uur en om 14 uur een rondleiding door de tuin. Dan kun je gelijk dit stalletje met eigen ogen komen bewonderen.

Er is natuurlijk tijdens het openingsfeest nog meer te doen. Kijk daarvoor op de website van Weij.
Voel je welkom!

--

De leestips

Hoeveel van dit soort berichten moeten we nog lezen voordat we doorhebben wat er aan de hand is. De aarde wordt steeds minder leefbaar. Alles zou er op gericht moeten zijn om de Aarde leefbaarder te maken. Maar we doen te weinig en te laat.

Zouden er echt mensen zijn die denken dat vliegen duurzaam kan zijn? Dan heb je wel een verknipt beeld van het begrip duurzaamheid.

En ook in dat deel van de wereld zien we extreme weersomstandigheden.

En nog een plek op Aarde met dezelfde symptomen.

Wij zijn echt niet de enige intelligente wezens op deze planeet. Ik durf zelfs de bewering aan dat sommige dieren wijzer zijn dan sommige mensen.

Kan iemand mij vertellen waarom dit een goed idee is? En als het dat niet is, is het dan nog wel mogelijk om het teniet te doen? Of hebben we hier te maken met een tipping point?

“Alleen minder vliegen helpt tegen klimaatschade.” Niet vliegen trouwens ook.

Goede verteller.

--

Geen kijktip deze keer