Hierboven zie je het donut-model. Econoom Kate Raworth ontwikkelde dit model rond 2011/2012 voor een publicatie van Oxfam en bracht hierover in 2017 het boek Donuteconomie uit. Dit model kan belangrijk zijn om te bepalen of het goed met ons gaat.
In de binnenste cirkel staan zaken die we voor elkaar moeten hebben om een minimale levensstandaard te hebben waarvan we kunnen zeggen: het gaat goed met ons.
- Voedsel - Iedereen heeft voldoende te eten.
- Water - Toegang tot drinkwater en sanitaire voorzieningen.
- Energie - Toegang tot elektriciteit en voorzieningen om hygiënisch te kunnen koken.
- Netwerken - In tijden van nood bij iemand kunnen aankloppen en toegang tot internet.
- Huisvesting - Iedereen een fatsoenlijk dak boven het hoofd.
- Seksegelijkheid - Mate waarin mannen en vrouwen gelijk behandeld worden, zowel in maatschappelijke positie als op het gebied van inkomen.
- Sociale rechtvaardigheid - Verdeling van het geld tussen rijken en armen.
- Politieke inspraak - Ieders stem wordt gehoord.
- Vrede en gerechtigheid - Aanpak van criminaliteit en corruptie.
- Inkomen en werk - Iedereen heeft zinvol werk en voldoende geld.
- Onderwijs - Kinderen gaan naar school en analfabetisme wordt teruggedrongen.
- Gezondheid - Terugdringen van kindersterfte en handhaven of verhogen van de levensverwachting.
De gedachte van het meten van de economische groei is lang geweest dat als de economie groeit, dat de bovenstaande zaken ook 'vanzelf' mee verbeterden. En daarom is economische groei zo belangrijk gemaakt. Daar valt trouwens het één en ander op af te dingen, maar dat voert nu te ver. Daarvoor lees je het boek maar.
Dus tot zover zitten economische groei en de binnenring van de donut nog redelijk op één lijn.
Maar de donut zegt nog meer. Want zorgen voor een minimaal niveau van de binnenring is één. Maar er is ook een buitenring. En de (oneindige) groei van het bbp-cijfer houdt helemaal geen rekening met de buitenste ring. Die buitenring geeft namelijk de draagkracht van de Aarde aan. Daarbij gaat het om zaken waar we voor moeten zorgen om de Aarde levend te houden. En eerlijk gezegd zijn we daar nog niet zo goed in. Volgens Kate Raworth zijn dit de belangrijkste dingen om in de gaten te houden:
- Verzuring van de oceanen - Dit zorgt ervoor dat koralen, schelpdieren en dergelijke niet goed meer kunnen groeien. En dat brengt de ecosystemen van de oceanen in gevaar.
- Chemische vervuiling - Door het vrijkomen van synthetische stoffen en zware metalen in het milieu komen ecosystemen in gevaar omdat ze de vruchtbaarheid van organismen negatief beïnvloeden.
- Stikstof- en fosforverzadiging - Kwetsbare natuur kan niet omgaan met een teveel aan stikstof en fosfor dat in de vorm van kunstmest gebruikt wordt, en daardoor komen ecosystemen onder druk te staan.
- Zoetwateronttrekking - Teveel watergebruik kan er toe leiden dat bronnen en reservoirs opdrogen. Als er in een gebied geen water meer is, houdt het leven grotendeels op.
- Grondconversie - Menselijk grondgebruik dringt de natuur terug. Allerlei natuurlijke processen worden hierdoor verstoord.
- Vermindering van biodiversiteit - Dit is vooral belangrijk voor de veerkracht van ecosystemen. Hoe minder diversiteit, hoe groter de kans op onomkeerbare veranderingen in ecosystemen.
- Luchtvervuiling - Niet alleen belangrijk omdat mens en dier potentieel schadelijke stoffen inademen, maar ook omdat microdeeltjes in de lucht patronen van regenval kunnen veranderen.
- Aantasting van de ozonlaag - Dit is onze bescherming tegen de UV-stralen van de zon.
- Klimaatverandering - Hogere temperaturen zorgen voor een hogere zeespiegel en een andere dynamiek in weerpatronen. Meer extremen zoals stormen, droogte of hevige regenval zijn dan te verwachten.
Als we op de lange termijn ook goed voor onszelf willen zorgen, moeten we goed voor de Aarde zorgen. Als we dat niet doen, roepen we allerlei problemen over onszelf af. En die problemen zorgen er op hun beurt weer voor dat de zaken uit de binnenring bedreigd worden. Het gaat dus om het vinden van een balans. En oneindige groei hoort daar niet in thuis.
De donut geeft ons dus een beeld waarmee we in kaart kunnen brengen hoe goed het met ons gaat, en beter nog: het geeft ons veel preciezer een beeld van de dingen die we moeten doen om beter voor onze Aarde en daarmee voor onszelf te zorgen.
Zo snel mogelijk terugveren naar een bekende economische groei van het bbp ligt dan niet voor de hand.