maandag 28 februari 2022

Over klimmen, onwitte winters, composteren, ontbossing, spoorzoeken en het tegengaan van klimaatverandering

Ik moet wel eerlijk zijn. De foto hiernaast heb ik van het internet geplukt. Het laat de klimhal zien waar ik afgelopen vrijdag weer eens ben gaan klimmen. Een fors aantal jaar geleden, kwam een vriend van me met het lumineuze idee om eens te kijken of klimmen iets voor ons was. En dat bleek een schot in de roos. We deden het al vele jaren iedere week totdat de lockdowns roet in het eten gooiden. Maar afgelopen vrijdag pakten we de draad weer op. Helaas heb ik toen geen foto gemaakt om hier te laten zien. Dus daarom moeten jullie het doen met deze foto die ik van het internet plukte. 
Het was trouwens wel een stuk drukker dan op deze foto. We waren niet de enige met het idee om weer te gaan klimmen.

De leestips zijn een dagje later omdat het er gisteren niet van kwam om ze even te posten. Hierbij dus wel. Veel leesplezier.

--

Ja, wordt er in het basisonderwijs en de kinderopvang al gewerkt aan prentenboeken en knutselwerkjes die winterse taferelen zonder sneeuw en ijs bevatten? Want de kans dat we winters met het witte goedje tegemoet kunnen zien, wordt ieder jaar steeds kleiner.

Voor als je nog niet begonnen bent met zelf composteren van je groente- en tuinafval, is hier een post als handig opstapje. In het kort wordt hier uitgelegd hoe het grofweg werkt. Echt, het is niet moeilijk. Je zult verbaasd staan, hoeveel leven zich in zo’n hoop ontwikkelt.

Belangrijk werk dat het Wereld Natuur Fonds hier verricht. Zij richten zich op een wet die ontbossing moet tegengaan door heldere traceerbaarheidseisen van grondstoffen en producten in die wet op te nemen. Nu maar hopen dat de politici die er over gaan net zo verstandig zijn.

Hieruit blijkt maar weer dat we in Nederland nog een hoop stappen te zetten hebben die helemaal niet zo ingewikkeld zijn. In andere landen wordt het gewoon verboden om groente te verpakken in plastic. Of er wordt statiegeld ingevoerd op plastic verpakkingen. We hebben nog een wereld te winnen. En dat kun je ook letterlijk nemen.

Heldere beschrijving van de functie van een storm voor de ontwikkeling van een bos. Leerzaam.

Bizar dat we wereldwijd vooral één soort banaan eten. En dan moeten we ook niet verrast zijn dat het systeem kwetsbaar is. Bananen kunnen ook gekweekt worden in gemengde systemen, lijkt me. Misschien wordt het tijd voor een verdere opmars van voedselbos-achtige systemen? Met verschillende soorten bananen, gecombineerd met allerlei andere gewassen.

Leuk om te lezen wat er allemaal te ontdekken valt in een willekeurig stukje natuur.

--

En de kijktip
Er zijn hoopvolle signalen dat het kan lukken, maar het tijdsvenster waarin het moet gebeuren is maar beperkt. Het is cruciaal om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. En alleen CO2-compenseren gaat ons daar niet brengen. Daarom de oproep om je geluid te laten horen, je stem slim uit te brengen en je geld doordacht te besteden om het klimaat (en daarmee jezelf) te helpen. Hopelijk doe je dat al.


--

Deze keer ook een toegift. :-)
Dit heeft helemaal niets te maken met groen. Maar dit kan ik niet onvermeld laten. Dit is het blog van Robin. Hij is goed op weg om programmeur te worden. En hij heeft goed opgelet hoe zijn vader leert. ;-)

zondag 20 februari 2022

Over een wandeling, onderwijs, het leger, walvissen, elektrificatie van het energiesysteem, voedselbosranden en bestemmingsplannen

Binnenkort gaat mijn dochter met haar circusgroep van Circus Rotjeknor optreden. Ze zijn onderdeel van de voorstelling Wintervuur die op 2 en 3 maart in Dordrecht gespeeld gaat worden. En daar moet natuurlijk voor geoefend worden. Gisteren bracht ik haar daarom voor een repetitie naar het Energiehuis in Dordrecht. En terwijl zij haar eenwieler-act oefende, nam ik de tijd om eens een rondje in Dordrecht te lopen.  De foto hiernaast is van de kruiden- en moestuin van Duurzaamheidscentrum Weizigt. Mooie plek om eens langs te lopen als je in de buurt bent. 

Ik vervolgde mijn rondje om ook een bezoekje te brengen aan Vreeken's Zaden. Dat is een leuk, volgepakt winkeltje waar allerlei bijzondere zaden en plantjes te vinden zijn. Ik ging er heen omdat ik nog wat wateropvangbakken en bevloeiingsmatten wilde hebben voor het komende teeltseizoen. En ik was nu toch in de buurt.
Na mijn wandeling pikte ik mijn dochter weer op. Al met al een wel bestede middag.


Hieronder vind je de leestips van deze week. Allerlei artikeltjes over groene, ecologische en voedselgerelateerde onderwerpen. Veel leesplezier.


--

Deze keer een collectie twitterberichtjes als leestip. Dit gaat over een -we mogen wel zeggen verouderde- methode aardrijkskunde in groep 7. Daarin wordt fossiele energie nog opgehemeld als iets waar veel geld mee te verdienen is. En waar heel veel spulletjes van gemaakt worden en aan de gang gehouden worden. De twitteraar merkt terecht op dat er geen enkele aandacht is voor klimaatverandering. Ik mag toch hopen dat iedere leraar dat er inmiddels zelf wel bijhaalt als dit hoofdstuk aan de orde komt.

Madelon Oostwoud schreef eerder het boek ‘Voedselbos’ waar Voedselbos Vlaardingen ook een plekje in kreeg. Nu heeft zij een tweede boek geschreven dat voedselbosranden beschrijft.
Toevallig had ik afgelopen week les over houtwallen. Dat zijn van oudsher begrenzingen van de boerenpercelen. Houtwallen kunnen gebruikt worden als geriefbosje, als stimulans voor de biodiversiteit, en we kwamen er tijdens de les op dat ze ook best eetbaar en oogstbaar kunnen worden ingericht. En dan heb je dus een voedselbosrand.

Ja, maanzaad kweken kan natuurlijk ook. Dat komt uit de papaver. Familie van de klaproos. En volgens dit artikel ook nog eens een superfood. Win-win zou ik zeggen.

Boeiende denkstof, zo noem ik het maar even. Er is een continuüm dat loopt van ‘controle’ naar ‘beheer’ naar ‘intelligente interactie’. En we schieten te vaak in de kramp van controle. Daarbij hoort een beeld dat we onszelf opleggen over goed en kwaad. Waarbij wijzelf vaak  ‘goed’ zijn en iets anders ‘kwaad’. En dat laatste moet dan bestreden worden. Volgens de schrijfster niet echt vruchtbaar. En het zou dus tijd worden voor een andere manier van kijken. En daar kan ik het wel mee eens zijn, denk ik.

Vogels met een tekort aan mineralen, zoals calcium, maken zwakke eierschalen en breken eerder hun pootjes. Vogels zijn belangrijk in het (bos)ecosysteem. Dus mineralen voeren is een goede (tussen)oplossing. Zouden vermalen eierschalen ook voor dit doel ingezet kunnen worden?

Het is toch te hopen dat het herstel niet doorzet. Want dan heeft de mensheid toch wel echt een bord voor zijn kop. Misschien kan het geld verdiend worden door met minder vliegtuigen te vliegen, maar dan wel de échte prijs te vragen?

En zo zien we weer hoezeer de dingen met elkaar samenhangen. De conclusie is veelzeggend. Als we echt aan veiligheid willen werken, zullen we moeten samenwerken. Want klimaatverandering is het probleem dat onze veiligheid wereldwijd het meest bedreigd.

Hoe richt je zonne- en windparken natuurinclusief in? Om deze vraag gaat het tijdens deze training. De training schijnt aangeboden te worden door verschillende milieufederaties. Helaas kan ik het op de site van de Zuidhollandse Milieufederatie niet terugvinden. Anders zou het misschien wat zijn voor leden van het Energiecollectief Waterweg.

De schaduwzijde van de elektrificatie van ons energiesysteem is wat de winning van de vereiste grondstoffen doet met hele leefgebieden. De paradox is dat de inheemse bevolking een heel duurzame manier van leven had, maar dat die daar ter plekke onmogelijk gemaakt wordt omdat de ‘ontwikkelde’ wereld moet verduurzamen. In een echt duurzame wereld passen daarom misschien gewoon wel geen (elektrische) auto’s. We moeten ons allereerst richten op fors reduceren van energieverbruik. En het ligt dan voor de hand dat we onze mobiliteit moeten laten afnemen. Mobiliteit op basis van spierkracht zou dan de norm moeten worden. Is nog goed voor de gezondheid ook. Dus: gebruik geen auto, gebruik een fiets.

Zoals daarnet al gezegd: afgelopen week had ik toevallig les over houtwallen. Daar werd ook verteld over de verschillende functies die deze landschapselementen hebben. Biodiversiteit is er één van. Maar het kan ook bijdragen aan koolstofopslag, esthetiek, voedselproductie voor mens en dier, windkering, en het buiten houden van wild, of het binnenhouden van vee.
In Midden-Delfland wordt gestreefd naar een open en agrarisch landschap waardoor heggen per definitie niet mogelijk zijn. Dat vind ik best een gemiste kans als je de verschillende functies met positieve effecten op een rij zet.

Interessant weetje: één grote walvis slaat net zoveel CO2 op als 1500 bomen.

Niet alleen voedselbossen hebben last van de regelgeving die tussen droom en daad staat. Ook kleinschalige initiatieven zoals pluktuinen en csa’s lopen te hoop tegen onnodige bureaucratie, getuige de casus van Het Middenland. Volgens dit artikel van stichting voedselbosbouw Nederland zou de houding van de lokale overheid moeten zijn: ‘ja, mits…’ Daar heeft de gemeente Midden-Delfland nog wel een weg te gaan. Ik snap nog steeds niet helemaal waarom er zo vastgehouden wordt aan één bepaald beeld uit de geschiedenis van het gebied.

Onkruiden rondom fruitbomen helpen om bestuivers aan te trekken en daarmee de productie te verhogen ten opzichte van fruitbomen zonder onkruiden in de buurt. Dit artikel gaat wel over mango’s, trouwens. In voedselbos Vlaardingen laten we onkruiden grotendeels hun gang gaan. Duidelijk is in ieder geval dat de biodiversiteit daarvan profiteert. Onderzoek in ons bos toont aan dat er ten opzichte van vergelijkbare belendende percelen meer verschillende soorten aanwezig zijn. En daar komt bij: veel onkruiden zijn zelf ook oogstbaar en eetbaar.

--

En de kijktip:

Wat ik ervan begrijp is dat dit een soort bosatlas 2.0 is. Google Earth, maar dan door samenwerkende wetenschappers gemaakt in plaats van door een commercieel Amerikaans bedrijf. Om te begrijpen wat we met de wereld doen lijkt me dit een handig hulpmiddel.

maandag 14 februari 2022

Over stage, voedselbos, regeneratieve landbouw, luchtkwaliteit, plastic en ecologische beschaving

Omdat mijn stage momenteel even op pauze staat, heb ik op de vrijdagen weer tijd om bij de vrijwilligerswerkdagen in het voedselbos aanwezig te zijn. En dat kwam mooi uit. Afgelopen vrijdag stond namelijk een plantdag gepland. Jolien (de huidige beheerder) en Jeroen (de voormalige beheerder) hadden gezamenlijk gezorgd voor nieuw plantgoed en een plan om het aan te planten. We hebben hazelaars, perziken, kersen, zwarte bessen, een walnoot en nog wat andere struiken en bomen geplant. Hiernaast een fotootje ter illustratie. Zoals je ziet hadden we schitterend weer.

's Middags zou ik voor mijn stage een nieuw stuk land gaan inmeten. Het Middenland (waar ik stage loop) moest op last van gemeente Midden-Delfland het perceel verlaten, waar afgelopen seizoen op geteeld is. Het zou niet in het bestemmingsplan passen. Gelukkig wilde de gemeente wel meedenken, en zij gaven onder andere als suggestie dat we zouden kunnen kijken naar een ander perceel langs de rand van de gemeentegrens. Op dat perceel lag in ieder geval de juiste bestemming. Dat perceel was in het verleden echter gebruikt om onder andere sierkolen te telen. En dat gaat (ging?) vaak met veel gif gepaard. Daarom hadden we daar bodemonderzoek laten doen. De uitslag van dat bodemonderzoek was net binnen gekomen, en daarom nam Bas (mijn stagebieder) net na de lunch contact met me op om te vertellen dat we niet hoefden te gaan inmeten. Er bleken nog residuen van bepaalde giftige stoffen in de bodem te zitten, waardoor het niet verantwoord is om daar een seizoen lang hele gezinnen van te laten eten.
Voor nu zijn we terug bij af. Wat nu overblijft is om toch de mogelijkheden op of nabij de oude locatie te verkennen. En eigenlijk heeft dat ook onze voorkeur. Gewoon op het land van Landlust. Daar ligt de meeste meerwaarde. Als de gemeente wil, moet dat mogelijk zijn. Het is te hopen dat ze niet in de categorie meestribbelaars vallen.

Ondertussen ben ik voor de zekerheid ook alvast maar aan het zoeken gegaan naar (nog) een andere stageplek. En die zoektocht is gelukt. Komend seizoen ben ik welkom op het land van Bij Mei in Zoeterwoude. In de komende tijd moet dus duidelijk worden of ik één of twee stageadressen heb voor dit seizoen. 

En dan tijd voor de leestips!


--

In de categorie goed nieuws. Deze vlinder wordt dus op steeds meer plaatsen gezien. De rupsen leven van schermbloemigen zoals wilde peen, pastinaak en dille. De moestuin is dus een mooie plek als kraamkamer. Zou de toename van csa’s en kleine moestuin-initiatieven te maken hebben met het succes van deze vlinder, vraag ik me dan af.

Dit is het tweede meerjarige monitoringsproject dat ik ken. Met Voedselbos Vlaardingen doen we mee aan het Nationale Monitoringsprogramma Voedselbossen. Daarin wordt behalve biodiversiteit onder andere ook bodemontwikkeling en koolstofopslag onderzocht. Daarnaast proberen we ook te kijken naar de sociale en maatschappelijke effecten van voedselbossen. Het programma waaraan wij meedoen kijkt dus veel breder dan het project uit dit artikel. Maar dat maakt het niet minder nuttig. Veel onderzoek naar voedselbossen is wat mij betreft gewenst.

Mooi overzicht van de ontwikkeling van de beweging van ecologische landbouw. Ik ben er nog niet helemaal over uit waar ik mezelf straks het meest passend vind. Ik weet ook niet óf dat uitmaakt eigenlijk.

Helder verhaal over de luchtkwaliteit die tijdens de eerste lockdown fors verbeterde. De conclusie leidt naar het gegeven: verbetering van luchtkwaliteit zorgt altijd voor gezondheidswinst. Zowel voor ons als voor de planeet. Dus… laat die auto staan, pak de fiets of werk thuis. Uiteindelijk hebben we het zelf in de hand.

Hier wordt aandacht gevraagd voor het tegengaan van plastic in de oceanen. Je kunt via de link onder het artikel de petitie meetekenen. Maar als je verder klikt vind je op de website van het WNF ook nog 21 tips om zelf minder plastic te gebruiken. Want uiteindelijk hebben we hier ook een deel zelf van in de hand. Koop geen wegwerpflesjes water meer. Gebruik geen of zo min mogelijk wattenstaafjes, eet je ijsje uit een hoorntje in plaats van een plastic bakje. En stop met roken. Dat laatste scheelt ook in de luchtkwaliteit, trouwens. 

--

Kijktip
Fijn dat er mensen zijn die deze onderwerpen serieus nemen. We moeten toe naar een andere vorm van beschaving, waarin groei niet noodzakelijk is, waarin genoeg gewoon genoeg is en we toch een goed leven hebben. Dat vereist dat we gaan nadenken over hoe dan wel. En dit soort materiaal dat gratis beschikbaar is, helpt daarbij.
Ik heb me op het kanaal geabonneerd, en ga daar de komende tijd het één en ander eens van bekijken.


zondag 6 februari 2022

Over onderwijs, voeding, klimaatverandering, gezondheid, bossen en verveling

Vandaag storm, en vorige week storm. Maar daar tussen in was het redelijk rustig. De foto hiernaast maakte ik tijdens één van mijn wandelingen op woensdag tijdens dat rustiger weertype. Eerder vertelde ik al dat ik op woensdagen naar de Warmonderhof ga. Om te voorkomen dat ik de hele dag op mijn reet stoel zit, ga ik iedere pauze een stukje lopen. Naast de Warmonderhof ligt een bos. Ik geloof dat het het Wisentbos heet. Mooi gebiedje dat ik zo langzamerhand aan het verkennen ben.

Hieronder vind je uiteraard weer de oogst aan leestips van deze week. Er zitten ook wat onderwijs-gerelateerde artikelen tussen. Dus de mensen die nog steeds meelezen vanuit de periode dat dit blog over onderwijs en ict ging, komen daarmee misschien aan hun trekken. Leuk trouwens dat je nog steeds meeleest!

--

Opvallende brief aan de koning. Onder andere met het slimme idee om het ministerie van klimaat en natuur dezelfde status te geven als het ministerie van financiën. Alle beleid zou dan niet (alleen) om geld bediscussieerd worden, maar ook om wat het betekent voor de bron van al het leven. Klinkt best logisch eigenlijk…

Hier worden belangrijke dingen gezegd. Onderwijs zou (veel) meer moeten zijn dan het nu is. Het gaat om het mensbeeld dat we onze kinderen willen meegeven. En klaarblijkelijk hebben we een paar afslagen gemist. Wat voor mens wil je worden? En welke keuze heb je dan eigenlijk? Laat die vraag eens tot je doordringen.

Dit zou eens tijd worden. Onbegrijpelijk dat er bij het vorige onderzoek wetenschappers in de weg van zuivere uitkomsten zijn gaan staan. Hopelijk weten ze dat bij dit onderzoek te voorkomen.

Als je al een groen schoolplein hebt gerealiseerd bij je school, waarom zou je dan geen gebruik maken van deze subsidie?

Mooie ontwikkelingen. Het is belangrijk dat mensen weer verbonden raken met de plekken waar ons voedsel gegroeid wordt.

Zo kan het dus ook.

En weer een aanvulling op het lijstje ‘gevolgen van klimaatverandering’. Misschien moeten ze die sneeuwkanonnen die nu bij de olympische spelen ingezet worden, hier eens proberen om in ieder geval de reflecterende sneeuwlaag dicht te houden. Zou dat werken?

Mooi voorbeeld van natuurherstel dat hand in hand gaat met andere doelen. Het laat zien dat de natuur veerkrachtig is. En dat geeft hoop.

Heb ik scholen in mijn netwerk die het leuk vinden om hier aan mee te doen? Lijkt me een zinvolle en betekenisvolle leeractiviteit. Leren om onderzoek te doen terwijl je bijdraagt aan écht onderzoek.

Zou dit soort informatie nou ook landen in de hersencellen van beleidsmakers en bedrijven die onherstelbare schade aanrichten aan oeroude bossen? Bomen van duizenden jaren oud kun je nou eenmaal niet compenseren met herplant. De opdracht is dus hoe je ze kunt behouden.

Verveling, bestaat dat nog? We hebben zoveel afleiding binnen ons handbereik. Dit pleidooi om verveling in je leven toe te laten is een mooi idee. Het brengt in ieder geval wat rust in een veel te gehaaste wereld.

--

Hieronder de kijktip van deze week. Zij brengt een boodschap die belangrijk is. We verbranden nog steeds te veel fossiele brandstoffen. En als we daar mee doorgaan (en vooralsnog doen we dat), dan blijven we niet onder de 1,5 graad opwarming.
Ze maakt zich hard voor een Fossil Fuel Treaty. En schetst aan het einde een toekomstbeeld dat ik wel mee wil maken.
En ondertussen: Wat kun jij doen? Kijk hier. Of hier.