Valcke: "Stop teaching, make them work" #inhmli

Afgelopen vrijdag mocht ik aanwezig zijn bij een masterclass van Prof. dr. Martin Valcke (Rijksuniversiteit Gent) tijdens een lesdag van de master Leren en Innoveren van InHolland. Hieronder een verslag daarvan.

Zijn motto gedurende de hele masterclass was: 'Stop teaching, make them work." En daar had hij een grote voorraad voorbeelden bij. Het beeld van een leraar die voor de klas heel erg zijn best staat te doen om (soms met luide stem) zijn (of haar) kennis over te dragen, heeft wat hem betreft afgedaan. Je zult je leerlingen moeten activeren om ze iets te leren. Dat is vele malen effectiever dan tegen een grote groep praten.

Enkele voorbeelden die hij opvoerde, waren de volgende:

1. Tutor-tutee project in Afrika
Hij liet beelden zien van een klas in Afrika waar een groep kinderen bezig was in tweetallen. Ze waren bezig met het leren lezen van Engelse teksten. De ene helft van het tweetal was een tutor en de andere was een tutee. De leerpakketjes waar de leerlingen mee bezig waren, waren hierbij cruciaal. Die waren namelijk zo samengesteld dat ze optimaal aansluiten bij de voorkennis van de leerlingen. Je moet rekening houden met de context waarin de leerlingen opgroeien en leren. Dat maakt je lessen vele malen effectiever. De begeleiding van de leerlingen is vooral gericht op de tutorrol. In die rol leren de leerlingen het meest. Ze ontwikkelen 'automatisch' metacognitie omdat ze de stof moeten uitleggen, en die metacognitie kunnen ze weer inzetten in hun eigen leerproces. Overigens wisselden de leerlingen in dit voorbeeld steeds van rol. Ze waren om de beurt tutor en tutee.

2. Digitaal systeem voor (peer)feedback
Uit zijn eigen praktijk noemde hij een voorbeeld van studenten die hij bij een studie onderwijskunde begeleidt. De opdracht in deze was dat de studenten van een bepaald wetenschappelijk artikel een abstract moesten schrijven. In plaats van dat hij alle abstracts nakeek, liet hij de studenten in groepjes van vier of vijf elkaar feedback geven. Pas na twee of drie feedbackrondes, kwam hij zelf als expert (leraar) aan de beurt om het eindproduct te beoordelen. De feedbackrondes werden georganiseerd in een digitaal systeem. Een wiki, geloof ik.

3. Groepswerk
Valcke ging in op redenen waarom groepswerk vaak niet werkt. Hij gaf aan dat dat komt omdat het proces vaak niet gestructureerd genoeg wordt aangeboden. Meestal krijgen de studenten een opdracht waarbij ze samen voor een product verantwoordelijk zijn, maar er wordt geen expliciete aandacht besteed aan hóe ze dat dan moeten doen. Valcke pleitte ervoor om als onderwijsgevende heel duidelijk te zijn over wat er verwacht wordt m.b.t. de communicatie en wat er verwacht wordt m.b.t. de taak. Je zult bepaalde rollen moeten expliciteren en afspraken met de studenten moeten maken over het hanteren van modellen en stappenplannen. Zo krijgen meelifters (ettertjes, voor de insiders ;-) ) geen kans.

4. SODAjobs
SODA is een afkorting voor Stiptheid, Orde, Discipline en Attitude. Het gaat hierbij om een project in Gent waarbij leerlingen een SODA-attest kunnen halen. Dit speelt in op de motivatie van leerlingen. Want zij willen graag werk hebben om geld te kunnen verdienen. Leerlingen die het SODA-attest halen, hebben daarmee een soort kwaliteitskeurmerk gekregen, zodat (toekomstige) werkgevers weten dat ze goede mensen in dienst nemen. Het bijzondere aan dit project is dat de bedrijven in Gent hieraan mee werken. Zij nemen alleen nog maar leerlingen aan die het SODA-attest gehaald hebben. Daarmee wordt hetgeen de leerlingen op school doen, belangrijk en betekenisvol voor een ander deel van hun leven; namelijk geld verdienen. Het SODA-attest richt zich vooral op de attitude van de leerlingen. Het gaat hier niet om cognitieve vaardigheden of schoolse prestaties. Maar het heeft daar indirect wel invloed op.

5. Anderstaligen opvang in Gent
De toestroom van anderstaligen is volgens Valcke in Gent zo groot dat aparte opvangklassen in scholen niet (meer) werken. Daardoor zijn er nu scholen ontstaan die niet meer werken met klassen naar leeftijd. De leerlingen worden gegroepeerd rond een bepaald niveau. Ze hebben wel een stamgroepen waar kinderen bijvoorbeeld tussen de 6 en 9 jaar zijn. De leerstof is opgedeeld in een groot aantal 'leerpakketjes' en die leerpakketjes zijn door de leerlingen zelfstandig te doorlopen. Ze moeten daarbij soms samenwerken met leerlingen met dezelfde stof en de leraar biedt ondersteuning waar nodig.
Het lijkt een beetje op de anderstaligenopvang die wij doen op één van mijn scholen. Maar daar mogen maximaal 16 kinderen in een klas. In Gent gaat het om veel grotere aantallen leerlingen.


In een samenvatting aan het eind van de masterclass stelde Valcke dat je het leren van leerlingen observeerbaar moet maken. Je moet taken verzinnen waaraan je kunt zien dat leerlingen aan het leren zijn. Verder, dat je respect moet hebben voor de voorkennis die de leerlingen meenemen. En daar moet je natuurlijk zoveel mogelijk gebruik van maken.
Het leerproces moet gestructureerd worden door middel van leerdoelen. En dat proces moet je continu monitoren.
En als laatste stelde hij dat je er zoveel mogelijk voor moet zorgen dat leerlingen zichzelf gaan onderwijzen. Daarbij bouwen ze metacognitie op en gaan ze zich zelf verantwoordelijk voelen voor hun leerproces. Kortom: make them work.


Als uitsmijter nog even een video waarin Martin Valcke zelf aan het woord is. Hij praat hier over de 'ideale school'. Mooi is dat hij gelijk het gegeven 'school' beetpakt. Misschien zijn heel veel basisassumpties over de school wel het heroverwegen waard... Stof tot nadenken.




(bron afbeelding)