Mijn bijdrage aan #Onderwijs2032

In een brief aan de Tweede Kamer vertelt Sander Dekker over een initiatief van de overheid dat ze #onderwijs2032 hebben genoemd. Het gaat er daarbij om dat het ministerie graag wil dat er een maatschappelijke discussie ontstaat over het 'wat' van het onderwijs. Wát willen we kinderen leren om ze voor te bereiden op de toekomst die ze te wachten staat? Het gaat uitdrukkelijk niet om het 'hoe'. Daarvan vindt het ministerie dat je dat beter kunt overlaten aan de experts, namelijk de onderwijssector zelf.
Het ministerie heeft dit debat Onderwijs2032 genoemd omdat leerlingen die nu naar school gaan, in 2032 de arbeidsmarkt opstromen. Aardig om daarover op te merken, is dat dat wel impliciet gelijk de toon zet van het debat. Want klaarblijkelijk doen we aan onderwijs om kinderen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. Het zou zomaar een project kunnen zijn van het ministerie van economische zaken, denk ik dan...

Maar goed, laten we even aannemen dat dit een onbewuste aanname is van waaruit de ambtenaren 'per ongeluk' gedacht hebben. Je hoeft ook niet op alle slakken zout te strooien, zullen we maar zeggen.
Hieronder wil ik mijn bijdrage doen over wat ík graag wil dat mijn kinderen leren op school. Ik licht daar vier punten uit, hoewel ik me realiseer dat er nog wel meer punten te noemen zijn. Je moet nou eenmaal prioriteiten stellen. Dit zijn mijn prioriteiten.

Persoonlijke en morele ontwikkeling
Ten eerste wil ik dat mijn kinderen zich ontwikkelen tot gelukkige personen. Ik zou graag zien dat ze hun leven kunnen vormgeven zodat ze vooral kunnen doen wat ze leuk vinden. Dat klinkt wat vrijblijvend, maar zo bedoel ik het niet. Het gaat mij erom dat ze leren kiezen voor de dingen waarmee ze hun geluk en dat van hun omgeving bevorderen. Daarvoor moet je zaken kritisch kunnen afwegen, en soms precies tegen de stroom in durven roeien. Daarbij moet geluk op de lange termijn voorop staan. Dat betekent niet dat je ongemakkelijke situaties altijd uit de weg gaat. Dat betekent niet dat je altijd de lieve vrede moet bewaren. Juist niet. Het betekent dat je leert kiezen om voor je mening op te komen. Dat je leert om met verdrietige tegenslag om te gaan, of indien mogelijk omzet in gunstige voorspoed. En bovenal dat je blijft geloven in 'het goede'. Ook, of misschien wel júíst in moeilijke tijden. Ik wil dat het onderwijs, dat mijn kinderen genieten, hieraan fors bijdraagt, omdat ik denk dat het de samenleving als geheel goed zou doen.
Als ik de staat van het onderwijs nu wel eens kritisch bekijk, denk ik wel eens dat het onderwijs afbreuk doet aan de persoonlijke en morele ontwikkeling van kinderen. Ze worden te vaak oneerlijk vergeleken, opgejaagd in hun leerproces en niet echt 'gezien'. Voor veel belangrijke en waardevolle dingen is te weinig tijd. Of (letterlijk) te weinig ruimte. Mijn kinderen hebben het geluk dat ze thuis een omgeving hebben die wat dat betreft heel veel compenseert. Maar geldt dat voor alle kinderen?
Concreet denk ik dan aan vakken als filosofie of activiteiten als debatteren of toneelspel.

Onderwijs in de kernvakken
Daarnaast vind ik het belangrijk dat mijn kinderen gewoonweg leren rekenen, leren lezen, leren spellen en leren schrijven. Zoals dat al decennia goed gebeurt. Ja, je leest het goed: ik wil dat ze leren schrijven. Gewoon met de hand. Niet leren typen. Dat klinkt misschien raar voor iemand die een blog bijhoudt over onderwijs en technologie. Ik zal het toelichten.
Typen wordt namelijk vooral gebruikt om iets in een apparaat in te voeren. En die interface gaat in de komende 16 jaar geheid veranderen. Ik weet niet of je spraakherkenningsdiensten zoals Siri of Cortana (of andere tools met spraakherkenning) de laatste tijd wel eens hebt uitgeprobeerd? Trek die ontwikkeling door en je begrijpt dat typen overbodig wordt. Als onze kinderen klaar zijn met hun schoolloopbaan, praten ze tegen hun apparaten om lange teksten in te voeren. Typen wordt eerder overbodig dan schrijven.
Schrijven blijft m.i. altijd relevant. Naast het feit dat schrijven je ontwikkeling van leren lezen, én je motorische ontwikkeling helpt, heeft iedereen wel eens iets in het zand geschreven, misschien iets in een boom gekerfd, of een kattebelletje op de koelkast geplakt. Het zijn kleine betekenisvolle boodschapjes die je niet digitaal wilt of kunt bezorgen. We moeten onze kinderen dat soort ervaringen niet ontnemen omdat een goeroe zegt dat schrijven ouderwets is. Goed leren schrijven is uitermate complex en vergt veel oefening. En daarmee vind ik het een taak voor het onderwijs.

Digitale geletterdheid
Ten derde vind ik wel dat er veel meer aandacht moet komen voor digitale geletterdheid. In mijn ogen houdt dat in dat er les komt waarin de volgende drie zaken centraal staan:
Omgaan met de toegenomen mogelijkheden om informatie (I) te verzamelen en te verwerken. Het gaat hierbij om informatievaardigheden zoals zoeken, vinden, selecteren, ordenen, en verwerken.
Omgaan met de toegenomen mogelijkheden om communicatie (C) vorm te geven. Het gaat hierbij om effectief en moreel verantwoord gebruik maken van sociale media, videobellen en mail.
Omgaan met de toegenomen mogelijkheden om de technologie (T) om ons heen zelf vorm te geven. Denk bij dat laatste aan programmeeronderwijs en de maker education.
Een hele tijd geleden heb ik daar een aantal premature gedachten over op een rij gezet, trouwens. Zie deze, deze en deze post. Daarin deed ik een opzet voor een ict-leerlijn volgens een model dat gebruikt werd voor de didactiek van het bewegingsonderwijs op de pabo waar ik het vak geleerd heb.

Bewegen en buiten zijn
Tot slot zou ik als vierde aandachtspunt voor het nieuw te bepalen curriculum willen adviseren om meer aandacht te geven aan de invloed van 'buiten zijn' en bewegen. Naar mijn mening zitten kinderen nu te veel en te lang stil aan een tafeltje in het klaslokaal. Je zit er lekker droog en warm, maar het is allerminst gezond. Meer beweging doet de cognitieve capaciteiten van kinderen goed. En voldoende buiten zijn, voorkomt lichamelijke en geestelijke klachten. Als het onderwijs daar meer aandacht aan zou (kunnen) geven, leer je kinderen goede gewoontes aan waaruit ze in hun verdere leven kunnen putten. Je hebt het in economische termen misschien niet zo makkelijk terugverdiend, maar ach... we moeten ons misschien achter de oren krabben of de groei van de economie wel de juiste meetlat is.

Samengevat
Kort samengevat moet het toekomstbestendige curriculum volgens mij dus tenminste de volgende elementen bevatten:
- werken aan de persoonlijke en morele ontwikkeling om te kunnen komen tot een gelukkig leven;
- werken aan de kernvakken rekenen, lezen, spellen en schrijven (en geen typles);
- werken aan digitale geletterdheid, waaronder informatievaardigheden en programmeren;
- werken aan een gezonde leefstijl, wat m.i. inhoudt voldoende buiten zijn en genoeg bewegen.

Tot zover mijn bijdrage. Ik ben benieuwd wat er mee gaat gebeuren. Heb jij jouw bijdrage al geplaatst?