Over doorbraak en kanteling

Het onderwijs staat voor een grote verandering. Tenminste, dat begrijp ik uit de informatie die dagelijks tot mij komt via de sociale netwerken en de online nieuwsfeeds. De toegenomen (technische) mogelijkheden en de tijdsgeest schijnen te eisen dat er iets moet gebeuren in het onderwijs. Grote veranderingen worden voorspeld. Doorbraak en kanteling.

Twee voorbeelden van 'projecten' die zo'n zelfde doel beoogen, wil ik hieronder kort bespreken.

1. Het doorbraakproject onderwijs en ict
De overheid, en dan met name het ministerie van economische zaken, wil de kennis over ICT en mogelijkheden ervan vergroten. ICT levert namelijk een bijdrage aan economische groei. Het stimuleert vernieuwingen en zorgt voor een hogere (arbeids)productiviteit. Daarom zijn er 10 zogenaamde doorbraakprojecten met ICT. Het gaat om 10 publiek-private doorbraakprojecten in het bedrijfsleven, bij de overheid, het onderwijs, de zorg en energie.

Het doorbraakproject onderwijs en ict wordt samen met de partners OCW, de VO-raad en de PO-raad vormgegeven. In de eerste fase zijn er 9 'tafels' samengesteld waaraan op verschillende thema's overleg plaatsvindt. Iedere tafel behandelt een deeltje van het grote geheel dat we onderwijs en ict noemen. De partners aan de tafel zijn mensen die inhoudelijk verstand hebben van zo'n onderwerp vanuit publiek of privaat belang.
De onderwerpen die aan die tafels besproken werden, zijn:

• Digitaal leermateriaal
• Informatie en inzicht
• Infrastructuur en connectiviteit
• Roostering en planning
• Schoolcontext
• Toegang
• Privacy
• Blokkades
• Prijsmodellen

Inmiddels is eindrapportage van de eerste fase van dit project gereed. Per tafel zijn er aanbevelingen geformuleerd voor het vervolg van het project. Maar samenvattend zijn er ook vier aanbevelingen gedaan die uit vrijwel alle tafels naar voren kwamen. Deze vier aanbevelingen zijn: 

1. Maak gezamenlijk afspraken, leg standaarden vast en implementeer deze in de keten.
2. Geef de markt ruimte, maar zorg ook voor voldoende (publieke) waarborgen voor een optimaal functionerende leermiddelenketen.
3. Breng de gearticuleerde vraag in de praktijk: organiseer de vraagkracht op de onderwerpen waar dat kan, beproef dit waar nodig en ondersteun scholen bij implementatie.
4. Breng ICT- randvoorwaarden voor scholen op orde. Connectiviteit, devices en kennis zijn de basisvoorwaarde voor maatwerk met ICT.

De gehele eindrapportage hier te lezen (pdf). Voor degenen die dat interessant vinden.

2. United4Education

Dit is een netwerk dat weer een ander accent legt. Bij de partners horen organisaties als The Crowd, Nivoz, Operation Education, EdcampNL en stichting Leerkracht.

Het gaat hier niet per se om digitalisering van het onderwijs. Maar wel om een betere aansluiting bij de wensen van deze tijd. Zij praten bijvoorbeeld over de definitie van onderwijskwaliteit (breed of smal). Wát willen we kinderen leren? Hoe willen we ze dat leren? Welke rol horen leraren te spelen? En zij hebben aandacht voor personalisering van het onderwijs. Bovenal willen zij een bottom-up benadering. Voor zover ik het begrijp in ieder geval. Deze club wil de transitie bewerkstelligen binnen 1000 dagen. Vanaf 1 oktober dit jaar. (Nu nog 966 dus.)

Grappig om te zien is wel dat zij een soortgelijke structuur hanteren om de verandering in te zetten als het doorbraakproject. Er wordt ook in groepjes gepraat. Zij hebben het echter niet over aparte 'tafels' waaraan de gesprekken plaatsvinden, maar zij noemen dat transitiepaden. Ieder transitiepad wordt voorbereid door een 'trekker' en een groepje inhoudelijke deskundigen. Zij willen dwars door formele rollen heen werken. Ongeacht je formele positie ben je welkom om mee te denken. De volgende transitiepaden worden gevolgd.

• De leerling (of het leren zelf) staat centraal en niet het systeem. Hieronder vallen: andere leeromgeving, andere leeropvattingen, inrichten van leerprocessen, leerling gecentreerd onderwijs, enz.
• Andere wijzen van toetsen en verantwoorden, passend bij beoogd doel en kwaliteitsniveau. Hieronder valt ook: afschaffing van het examen.
• Leren altijd en overal en niet alleen op scholen. Technologie die niet leidend is, maar ondersteunend aan het leren zelf.
• De leraar als professional in zijn/haar kracht. Hieronder vallen ook andere manieren van leraren opleiden.
• Zinvolle verbindingen: o.a. verbinding school-ouders-leerlingen, leraar en leerling als partners, enz.
• Innovatie door verbinding met andere sectoren.
• Alternatief schoolontwerp: een innovatieve organisatie die het leren, de leerling en de leraar ondersteunt. Hieronder vallen: democratische scholen, managementloze scholen, alternatieve vormen van toezicht en bestuur, enz.
• Zin in toezicht

Tot slot

Beide initiatieven beogen een verandering van de manier waarop we onderwijs organiseren. Ik ben benieuwd wat hier de consequenties van gaan worden in de praktijk. Alleen daarom is het al leuk om dit berichtje nu te plaatsen. Als een soort markering in de tijd. Kunnen we over drie jaar eens terugkijken.