Begrijpelijke teksten schrijven

Op Kennislink verscheen een artikel over het begrijpelijk maken van teksten. Het schijnt zo te zijn dat 14,3 procent van de vijftienjarigen laaggeletterd is. Zij lopen tegen leesproblemen aan bij het lezen van studieboeken en toetsen.
Laat ik eerst even een klein stukje citeren uit het artikel:

"Educatieve uitgevers kiezen echter vaak voor korte zinnen met maximaal één bijzin en soms zelfs voor een lay-out waarbij elke zin op een nieuwe regel start. Maar zijn leerlingen daar werkelijk mee geholpen? Wat zijn eigenlijk de precieze effecten van lay-out en verbindingswoorden tijdens het lezen en na het lezen? En is er verschil tussen vmbo’ers en vwo’ers?

Het experiment

Aan een oogregistratie- en tekstbegripsexperiment deden 134 leerlingen mee: 67 vwo’ers en 67 vmbo’ers. De leerlingen lazen vier verschillende geschiedenisteksten: mét en zonder verbindingswoorden in een doorlopend gepresenteerde tekst en in een tekst waarbij elke zin op een nieuwe regel was geplaatst.
De leerlingen lazen de teksten vanaf een computerscherm. Alle oogbewegingen van de leerlingen werden geregistreerd door middel van een eye-tracker. Door het registreren van hun oogbewegingen konden we het leesproces van de leerlingen heel nauwkeurig volgen en verklaren waarom leerlingen wel of niet van bepaalde tekstkenmerken profiteren."  (bron)

Daarna volgt in het artikel een aantal tips voor (bijvoorbeeld) educatieve uitgeverijen om teksten in leerboeken begrijpelijker te maken. In het kort zijn dat:

• Zorg voor verbindingswoorden
• Vermijd een gefragmenteerde lay-out

Verder vonden de onderzoekers een correlatie tussen leestijden en begripsscores. De leerlingen die een tekst sneller (konden) lezen, haalden ook een hogere score op begrip van de tekst.

Na het lezen van dit artikel rezen er bij mij weer allerlei vragen op:

• Gelden deze bevindingen ook voor NT2-leerders?
• Bestaan er ook verschillen in tekstbegrip voor het lezen van papier vs. lezen van een scherm?
• Welke snelheid van lezen is 'voorwaardelijk' voor effectief begrijpend lezen?
• Als die voorwaardelijkheid al te formuleren valt, betekent dat dan dat lessen in begrijpend lezen pas zouden moeten beginnen nadat een zekere leessnelheid gehaald wordt?
• Kunnen educatieve uitgeverijen in de toekomst e-books maken die middels eyetracking in kaart brengen hoe (snel) een leerling leest?
• Wat kan een leraar vervolgens met de rapportage mogelijkheden van zulke e-boeken met betrekking tot het ontwerp of voorbereiding van zijn lessen?

Meer lezen
Woordenschat 2.0
Over Lowan
Digitale prentenboeken