Hebben we nog tien jaar?

 

Bovenstaand filmpje heeft als titel '10 years to transform the future of humanity' -- or destabilize the planet'. De spreker is Johan Rockström. Hij is internationaal erkend met betrekking tot wereldwijde duurzaamheidskwesties. In 2009 leidde hij het team dat het Planetaire grenzen raamwerk ontwikkelde. (wikipedia). Dat raamwerk wordt ook gebruikt in het Donut-model van Kate Raworth.

Hij waarschuwt dat de komende tien jaar wel eens beslissend zouden kunnen zijn voor hoe de toekomst van de planeet (en dus de mensheid) eruit komt te zien. Hij definieert 9 'planetary boundaries' waar we binnen moeten blijven, maar het lukt ons inmiddels al niet om drie van die grenzen te respecteren: klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en stikstofdepositie. En hoe meer grenzen we overschrijden, hoe meer de problemen toenemen omdat ze elkaar versterken. Het is niet wat je nu wilt horen, maar zie daar onze volgende crisis. En ik durf de voorspelling aan dat de coronacrisis verbleekt bij de klimaatcrisis.

Er schijnen 15 zaken te zijn die iets zeggen over de stabiliteit van het klimaatsysteem van onze planeet, en 9 daarvan komen in de buurt van de zogenaamde tipping points, volgens meneer Rockström. Hij kan het weten, want hij is hoogleraar op dit vakgebied. Die 9 potentiële tipping points zijn:

1. De Noordpool ijsvrij in de zomer
2. De dooi van de permafrost in Siberië
3. Verlies van landijs op Groenland
4. Bosbranden in de grote bosgebieden in het noorden
5. Het verzwakken van de zeestromingen in de Atlantische oceaan
6. Het uit elkaar vallen van het Amazone-oerwoud
7. Het afsterven van het koraal in het Grote Barrièrerif
8. Het smelten van het ijs in West-Antartica
9. Het instabiel worden van het ijs in Oost-Antarctica

De gevolgen laten zich raden. Zeespiegelstijging, hitterecords, extremer weer, droogteperiodes. Het zal moeilijker worden om de voedselvoorziening op peil te houden en leefbare plekken te onderhouden. De voorproefjes hebben we het afgelopen decennium al voorbij zien komen. Als we dit probleem willen oplossen (en dat schijnt te kunnen), dan is wereldwijde samenwerking op zijn minst handig.

Maar als je ziet hoe dat met de coronacrisis gaat, is het af en toe wel om moedeloos van te worden. Want we lijken het vaker met elkaar oneens te zijn, dan eens. En als iemand met onderbouwde ideeën komt, wordt hij door een ander weer in de wielen gereden. Daar verschillen de coronacrisis en de klimaatcrisis niet in. Misschien hoort dat er ook gewoon wel bij. We weigeren te accepteren dat we in hetzelfde team zitten. Maar er is ook hoop.

We moeten één denkfout niet maken. En dat is dat grote problemen vragen om grote oplossingen. Ik zeg niet dat het niet handig kan zijn, zo'n grote oplossing, maar we kunnen grote problemen ook oplossen met heel veel kleine oplossingen. We moeten ons realiseren dat we gewoon met heel veel mensen zijn op de wereld. Heel veel. En als die mensen er langzamerhand allemaal (nouja, misschien niet allemaal...) van doordrongen raken dat de manier waarop we nu leven niet houdbaar is, veranderen al die mensen allemaal heel veel kleine dingen. En onder het motto 'vele kleine maken één grote' kunnen we het probleem dan te lijf. En dat is de verandering die we zoeken om onze aarde leefbaar te houden. Die veranderingen zijn al gaande.

Hoopgevend zijn bijvoorbeeld het Drawdown project, of Greening the Desert, of Green cities of Ridgedale Permaculture. Er zijn massa's mensen al bezig met stappen in de richting van de oplossingen. Dit rijtje is slechts het topje van de spreekwoordelijke ijsberg.

Als je voor je eigen leven inspiratie wilt opdoen, kun je misschien eens kijken naar het volgende lijstje. Ik weet het, het ligt nogal voor de hand, maar daar gaat het nu niet om.

• Koop lokaal en seizoensgebonden voedsel: Voedselfamilies of Support Your Locals
• Verminder je energieverbruik. Ook goed voor de portemonnee.
• Reduceer je afval: start een composthoop (met een beetje hulp) of koop verpakkingsvrij
• Isoleer je huis. Voor advies: woonwijzerwinkel
• Plant een boom. Of een bos. Nederland plant bomen

Maar belangrijker is misschien nog wel wat je op je werk doet. Om een paar voorbeelden te noemen:

• Als je bij een supermarkt werkt, stel je vragen over de hoeveelheid verpakkingen die gebruikt worden. 
• Als je consultant of accountmanager bent, ga je bij jezelf te rade of je na de coronacrisis echt al die kilometers weer moet gaan rijden.
• Als je voor een gemeente werkt, maak je je hard voor veel meer groen en natuur in de stad.
• Als je bij een olieconcern werkt, roep je om je heen dat die transitie naar duurzaam toch echt nog een tandje harder moet.
• Als je een kledingzaak hebt, vraag je aan toeleveranciers waar en hoe hun producten gemaakt worden.
• Als je architect bent, zorg je dat je natuurinclusief ontwerpt en laat bouwen.
• Als je boer bent, verdiep je je in kringlooplandbouw.

Het gaat niet om de voorbeelden. Het gaat erom dat je kijkt wat jij kan doen. We zitten allemaal in hetzelfde team. Of we dat nou leuk vinden of niet.